Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Czy dopadł Cię kiedyś potworny, przeszywający, uniemożliwiający ruchy ból dolnego odcinka kręgosłupa? Jeśli nie, to jesteś szczęściarzem, choć niestety, z dużym prawdopodobieństwem kiedyś tego doświadczysz. Dlatego już dziś dowiedz się skąd się bierze ból kręgosłupa lędźwiowego, co pomaga w złagodzeniu dolegliwości i kiedy udać się do lekarza.
Spis treści:
- Jakie są przyczyny bólu kręgosłupa lędźwiowego?
- Jak się objawia ból kręgosłupa lędźwiowego?
- Jak złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego?
Jakie są przyczyny bólu kręgosłupa lędźwiowego?
Ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym zwyczajowo określany jest „bólem krzyża”. W zdecydowanej większości przypadków wywołuje go choroba zwyrodnieniowa. Wbrew pozorom, nie jest to przypadłość jedynie osób w podeszłym wieku. Zmiany zwyrodnieniowe zaczynają powstawać już w okresie dojrzewania (!) i postępują z każdym rokiem – u jednych wolniej, u innych szybciej. Na tempo rozwoju choroby wpływa genetyka, budowa ciała (u otyłych osób kręgosłup musi nosić większy ciężar), wykonywana praca i to, jak spędzamy wolny czas. Wielogodzinne przebywanie w pozycji siedzącej – czyli zmora naszych czasów – albo częste i nieprawidłowe dźwiganie, pochylanie się oraz wibracje potęgują dolegliwości. Brak aktywnego wypoczynku podobnie. Choroba zwyrodnieniowa nie dotyczy całego kręgosłupa, a jedynie elementu łączącego kręgi – krążka międzykręgowego. Ma kształt dysku, od którego pochodzi nazwa schorzenia: dyskopatia.
Ponadto, ból w dolnej części kręgosłupa może być wywołany przeciążeniem mięśni przykręgosłupowych, drobnych stawów obecnych w tej okolicy albo więzadeł. Doprowadzamy do tego w tych samych sytuacjach jak wyżej wymienione, najczęściej pochylając się, żeby dźwignąć ciężki przedmiot zamiast kucnąć i wtedy go podnosić albo siedząc całe dnie przed komputerem. Różnica jest tylko taka, że zdrowy kręgosłup więcej wytrzyma bez pojawienia się bólu, a chory na chorobę zwyrodnieniową będzie reagował bólem szybciej i częściej. Kolejnym powodem bólu bywają urazy kręgosłupa, które niestety często towarzyszą przeróżnym wypadkom – samochodowym, rowerowym czy spadnięciu z drabiny.
Jak się objawia ból kręgosłupa lędźwiowego?
Dyskopatia może powodować dwa rodzaje bólu. Pierwszy z nich jest nagły, ostry i przeszywający. Wynika z gwałtownego przeciążenia kręgosłupa (np. podczas podnoszenia czegoś ciężkiego), w wyniku którego dochodzi do wysunięcia schorowanego krążka do kanału kręgowego. Gdy zewnętrzna warstwa krążka zostanie przerwana, a jego środek „wyskoczy” do kanału, mówimy o przepuklinie krążka. Wewnątrz kanału znajduje się rdzeń kręgowy – oprócz mózgu to główne centrum dowodzenia układu nerwowego. Przemieszczenie dysku zwykle prowadzi do ucisku wychodzących z rdzenia nerwów. W zależności od tego co zostanie uciśnięte, ból może dotyczyć tylko okolicy kręgosłupa lędźwiowego, schodzić w dół do pośladka albo promieniować do uda, kolana, podudzia, a nawet stopy (tak się objawia rwa kulszowa czyli ucisk na nerw kulszowy). Każdy, kto doświadczył takiej sytuacji, wie, że nawet najmniejszy ruch powoduje ogromny ból. Chore osoby niekiedy „zastygają ” wręcz w dziwnych pozycjach, aby tylko złagodzić dolegliwości. Niestety prowadzi to do napięcia mięśni przykręgosłupowych, a to tylko potęguje ból. Gdy ucisk jest naprawdę duży może pojawić się dodatkowo osłabienie siły mięśni kończyn dolnych (np. trudność z uniesieniem nogi, opadanie stopy) albo zaburzenia czucia (np. mrowienie, drętwienie, słabe czucie dotyku).
Drugi rodzaj bólu odcinka lędźwiowego jest tępy i rozlany. Narasta stopniowo na przestrzeni lat i świadczy o postępie choroby zwyrodnieniowej. Typowe jest jego pojawianie się podczas ruchu (zwłaszcza podczas porannego „rozruszania”) i ustępowanie w czasie odpoczynku w pozycji leżącej. Podobne dolegliwości, choć ustępujące w kilka dni, będzie dawało przeciążenie kręgosłupa, bez przemieszczenia krążka.
Jak złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego?
Ostry ból w dyskopatii jest zwykle tak mocny, że ciężko nam sobie wyobrazić jego ustąpienie bez wizyty u ortopedy i wyszukanego leczenia. Szczęśliwie, w większości przypadków tak się jednak dzieje, zwykle po 1-2 dniach1. Co pomaga na ból kręgosłupa lędźwiowego? Ulgę przynosi leżenie na boku z nogami zgiętymi w kolanach i biodrach albo na plecach z poduszką podłożoną pod kolana. Aby uśmierzyć ból kręgosłupa zaleca się sięgnięcie po dostępne bez recepty leki przeciwbólowe, na przykład ibuprofen (działa też przeciwzapalnie), paracetamol. Pomagają też w bólu przeciążeniowym. Oprócz leków doustnych można zastosować maści lub kremy o takim samym działaniu. Ważnym elementem terapii każdego bólu kręgosłupa jest także rehabilitacja i fizykoterapia. Dobrze jest zasięgnąć porady lekarza rehabilitacji medycznej albo fizjoterapeuty, którzy zalecą odpowiednie, dobrane indywidualnie, ćwiczenia i zabiegi, a przede wszystkim przekażą jak postępować, aby uniknąć powtórki symptomów.
Jeśli mimo tak prowadzonego leczenia ostry ból nie ustępuje albo wręcz się nasila, konieczna jest wizyta u lekarza. Pilnej konsultacji, bez samodzielnego leczenia w domu przez kilka dni, wymaga osłabienie siły mięśni w nogach, zaburzenia czucia oraz zahamowanie oddawania moczu trwające dłużej niż 12 godzin2. Ze słabszym ale długotrwającym bólem odcinka lędźwiowego trzeba będzie się pokazać specjaliście, pilnie, jeśli nasila się w nocy lub w pozycji leżącej, towarzyszy mu gorączka albo niezamierzona utrata wagi.
Autor: Lekarz Irena M. Wojtowicz
1 Pietraszko W., Bóle w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 22.07.2017, (data dostępu: 09.06.2022).
2 Pietraszko W., Bóle w odcinku …” op. cit.
Bibliografia:
Domżał T., Bóle krzyża – rozpoznawanie i leczenie, Medycyna po Dyplomie 2011(20); 12(189): 34-45.
Pietraszko W., Bóle w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 22.07.2017.
Zimmermann-Górska I., Goncerz G., Szczepański L., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Medycyna Praktyczna dla Lekarzy, 21.08.2021.
