Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Zastanawiałeś się kiedyś dlaczego bolą kolana? Jeśli był uraz, to oczywiste, ale co, gdy bolą tak bez obiektywnego powodu i w nietypowym miejscu? Niektórzy odczuwają ból kolana po bieganiu czy skakaniu, inni w nocy, a jeszcze inni tylko w jego tylnej części. Czy z każdym bólem kolana trzeba jak najszybciej udać się do lekarza? A może można coś zażyć samemu? Poniżej prezentujemy odpowiedzi na te i wiele innych pytań.
Spis treści:
- Jakie są przyczyny bólu kolan?
- Co na ból kolana?
- Ból kolana nie ustępuje – kiedy trzeba zgłosić się do lekarza?
Jakie są przyczyny bólu kolan?
Ból w kolanach może pojawić się w każdym wieku, a jego przyczyny są bardzo różnorodne. Tak naprawdę, większość z chorób reumatologicznych, a jest ich ponad 200, daje taką dolegliwość! Oczywiście o innych przypadłościach będziemy myśleć w pierwszej kolejności u dzieci i osób młodych, a o innych u starszych. W młodszym wieku częściej wystąpią urazy kolana, a więc częściej będziemy mieć do czynienia z uszkodzeniem więzadeł, łąkotek czy złamaniami kości tworzącymi staw. Młodsze osoby częściej będą też intensywnie uprawiać sporty, w których wielokrotnie powtarzające się ruchy wywołają w końcu przeciążenie stawu – tak powstanie kolano biegacza czy kolano skoczka. Są to uszkodzenia konkretnych struktur w kolanie, które w normalnych warunkach, nietreningowego stylu życia, najprawdopodobniej by nie wystąpiły. W tej grupie wiekowej szybciej też pomyślimy o chorobach zapalnych zajmujących kolano, takich jak np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Dla starszych typową przypadłością dającą bóle kolan będzie choroba zwyrodnieniowa. Jest to też ogółem najczęstsza przyczyna wystąpienia tego objawu. Zmiany zwyrodnieniowe różnych stawów rozpoczynają się już w młodości, jednak z roku na rok postępują i tak powyżej 70 roku życia choroba dotyczy około 70% osób, z czego 40% będzie mieć zwyrodnienie kolan1. Wystąpieniu tego schorzenia sprzyja m.in. otyłość, RZS, niedoczynność tarczycy czy cukrzyca. W zwyrodnieniu charakterystyczny jest ból kolana przy chodzeniu, podczas gdy dla chorób zapalnych typowy będzie ból kolana w nocy. Wymienione schorzenia i urazy mogą prowadzić do nadmiernej produkcji płynu stawowego, co wywołuje ból z tyłu kolana. Jest to efekt uwypuklenia torebki stawu i powstania tzw. torbieli Bakera.
Co na ból kolana?
Kiedy ból kolana związany jest z przeciążeniem, trzeba dać sobie kilka dni odpoczynku, aby wszystkie struktury mogły się zregenerować. Po niewielkim urazie kolana, np. niegroźnym upadku, po którym pojawił się lekki ból i siniak, warto zastosować zimne okłady. Na takie sytuacje oraz na nasilenie bólu zwyrodnieniowego stawów dobrze zadziałają tabletki zawierające np. paracetamol czy ibuprofen. Ten drugi należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, czyli najczęściej stosowanych środków na ból kolan.
Ból kolana bez urazu i regularnego przeciążania może świadczyć o rozwijającej się chorobie zapalnej. Takie podejrzenie można wysunąć zwłaszcza, gdy ból jest nawrotowy, u młodych osób, dotyczy różnych stawów i towarzyszy mu ich obrzęk. Postawienie diagnozy będzie wymagać wykonania szeregu badań z krwi oraz obrazowych – zwykle RTG i USG stawu. Jeśli nie mamy jeszcze rozpoznania, lepiej nie eksperymentować samodzielnie z leczeniem i nie odwlekać procesu diagnostycznego.
Jak leczyć ból z tyłu kolana? Na objawową torbiel Bakera również dobrze zadziałają leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Jedynie w nielicznych przypadkach, gdy guzek jest duży albo powoduje silny ból kolana przy zginaniu, konieczne będzie nakłucie i ściągnięcie płynu.
Ból kolana nie ustępuje – kiedy trzeba zgłosić się do lekarza?
Leczenie bólu kolan czasami nie należy do najłatwiejszych. To w końcu staw, który dźwiga ogromne obciążenie naszego ciała i często ulega wielorakim chorobom czy urazom. W Europie Zachodniej i USA obserwuje się tendencję do kształcenia lekarzy pod kątem leczenia wyłącznie tego stawu. Póki co, w Polsce nie ma „specjalisty od bólu w kolanie”, a jego terapią zajmuje się lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, ortopeda, reumatolog oraz lekarz medycyny sportowej. Ortopeda specjalizuje się w urazach, reumatolog w chorobach zapalnych, a lekarz medycyny sportowej będzie najlepszym kierunkiem dla biegaczy, piłkarzy, koszykarzy czy siatkarzy. Skąd zatem mamy wiedzieć gdzie się udać? Najlepiej do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Większość dolegliwości wyleczy samodzielnie, a jeśli będzie miał w czymś wątpliwości albo terapia nie będzie przynosiła efektu – pokieruje do innego specjalisty. Czy to znaczy, że z każdym bólem kolana mamy biec do lekarza rodzinnego? Nie. Jeśli jest to jednorazowa sytuacja, ból nie jest intensywny, nie doznaliśmy poważnego urazu, staw nie jest ucieplony i mocno obrzęknięty, można stanąć na nodze, nie ma ograniczenia ruchomości ani nadmiernego wyginania kolana to najprawdopodobniej sprawa nie jest poważna, a dolegliwości miną po odpoczynku i kilku tabletkach np. paracetamolu czy ibuprofenu. W każdym innym przypadku lepiej zgłosić się do lekarza, który postawi właściwą diagnozę i zaleci odpowiednie leczenie. Być może konieczna będzie także rehabilitacja, a tą trzeba dobierać indywidualnie. Nieodpowiednie ćwiczenia, na przykład podpatrzone w Internecie, gdy nie mamy konkretnego rozpoznania choroby, mogą tylko spotęgować problem.
1 E. Stanisławska-Biernat, Bóle stawów kolanowych w różnych chorobach. Postępowanie lecznicze i rehabilitacyjne, cykl „Czwartkowych Spotkań z Reumatologią”, https://www.spartanska.pl/wp-content/uploads/userfiles/Spotkania_czwartkowe/blestawwkolanowychwrnychchorobach.pdf
Bibliografia:
Stępień K., Torbiel Bakera, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 31.05.2021.
Zimmermann-Górska I., Goncerz G., Szczepański L., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Medycyna Praktyczna dla Lekarzy, 21.08.2021.
