Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Każdy z nas z pewnością słyszał o zatokach, a być może już nawet doświadczył ich choroby. Tymczasem, pewnie nie wszyscy wiedzą, czym tak naprawdę są zatoki i dlaczego tak często dopada nas silny ból zatok czołowych lub szczękowych. W poniższym artykule postaramy się rozjaśnić ten temat, omówimy ostre zapalenie zatok przynosowych i co najważniejsze – odpowiemy na pytanie: „co na ból zatok?”
Spis treści:
- Zapalenie zatok – przyczyny i rodzaje dolegliwości
- Objawy zapalenia zatok
- Ostre zapalenie zatok – jak pozbyć się bólu?
Zapalenie zatok – przyczyny i rodzaje dolegliwości
Można powiedzieć, że głowa to najważniejsza część ciała człowieka. W końcu mózg to nasze „centrum sterowania”. Wobec tego musi być też odpowiednio chroniony – obudowany w kości. Podobnie jest z twarzą, gdzie lokalizują się, równie ważne, narządy zmysłów umożliwiające nam kontakt ze światem. Kości są jednak bardzo ciężkie, więc natura wymyśliła pewien sposób, jak osłaniać ważne elementy, a jednocześnie nie przeciążyć kręgosłupa, który musi tę głowę utrzymać w pionie. Tym sposobem są puste (wypełnione powietrzem) przestrzenie w kościach – zatoki. Oprócz redukcji wagi czaszki pełnią też kilka innych istotnych funkcji. Biorą udział w odpowiednim brzmieniu naszego głosu, a także nawilżają, ogrzewają i oczyszczają wdychane powietrze. Te ostatnie oddechowe funkcje współdzielą z nosem. Dlatego są z nim bezpośrednio połączone – stąd ich pełna nazwa: zatoki przynosowe albo zatoki oboczne nosa. Zarówno nos, jak i zatoki wyścielone są tym samym rodzajem nabłonka, którego niemal nic (poza stosunkowo wąskim ujściem) od siebie nie oddziela. To powoduje łatwe rozprzestrzenianie się infekcji z nosa do zatok. I tak najczęstszą przyczyną zapalenia zatok jest po prostu przeziębienie (choroba wirusowa) atakujące najpierw nos. Zapalenie zatok może być także wywołane bakterią, ale to zdecydowanie rzadsza sytuacja.
Objawy zapalenia zatok
Ostre zapalenie zatok może objawiać się zarówno blokadą nosa, jak i ciągłym wyciekaniem z niego wydzieliny. Co ciekawe, wydzielina nie zawsze musi spływać na zewnątrz. Nierzadko przemieszcza się do tyłu (może też w obie strony), przez co podrażnia gardło i wywołuje kaszel oraz chrypkę. Chore osoby często odczuwają ból twarzy w okolicy zajętej zatoki i tkliwość podczas dotyku w tym miejscu. Lokalizacja dolegliwości zależy od tego, której zatoki dotyczy choroba. „Wybór” jest spory, bo mamy ich aż 4 pary: zatoki szczękowe, czołowe, sitowe i zatoka klinowa (połączenie dwóch). Wszystkie lokalizują się w czaszce, więc ból głowy od zatok to kolejny typowy symptom. Dosyć charakterystycznie nasila się podczas pochylania, więc stosunkowo łatwo odróżnić go od innych przyczyn bólu głowy. Dla osoby, która miała już do czynienia z chorobą zatok, jest to zwykle wyraźny sygnał, że schorzenie nawraca. Kolejnym dyskomfortem jest zaburzenie odczuwania zapachów. Nic dziwnego, w końcu nos wypełniony katarem nie jest w stanie spełniać swojej funkcji. Niektórzy będą też odczuwać zaburzenia smaku albo obrzękną im powieki, choć z pozoru może się to wydawać nielogiczne. Z racji sąsiedztwa jam nosowych z gardłem i trąbką słuchową zapalenie zatok może się też objawiać bólem gardła lub bólem ucha. Chorzy czują się osłabieni, mają stan podgorączkowy a czasem gorączkę. Ostra wirusowa infekcja trwa zwykle nie dłużej niż 10 dni1.
W przebiegu zapalenia może dojść do przebudowy nabłonka wyścielającego jamy nosa i powstania w nich polipów. Brzmi niepokojąco, ale we wczesnej fazie choroby polipy nie dają żadnych dolegliwości aż u 1/3 chorych2. Czytając ten wachlarz objawów, można dojść do wniosku, że rozpoznanie zapalenia zatok to bardzo skomplikowana sprawa. Tymczasem w życiu jest na szczęście dużo łatwiej – wie o tym każdy, kto choć raz doświadczył zapalenia zatok. Zwykle szybko orientujemy się, że to nie tylko zwykły katar i zwykłe przeziębienie. W razie wątpliwości oczywiście zawsze można zasięgnąć porady lekarza.
Ostre zapalenie zatok – jak pozbyć się bólu?
Zalecenia medyczne mówią jasno, że gdy choroba przebiega „standardowo” i nie pojawiają się żadne nietypowe, niepokojące dolegliwości, to nie ma konieczności od razu udawać się do lekarza. Można spróbować samoleczenia w domu i zobaczyć, czy już po dwóch-trzech dniach nie poczujemy się lepiej. Wśród domowych, dostępnych bez recepty, sposobów na ból zatok wyróżnia się:
- Płukanie nosa 0,9% roztworem NaCl (sól fizjologiczna).
- Preparaty obkurczające naczynia krwionośne w błonie śluzowej nosa. Dzięki temu zmniejszają obrzęk i poprawiają drożność jamy nosowej i zatok – np. pseudoefedryna.
- W razie gorączki, czy bólu głowy leki z grupy NLPZ (np. ibuprofen) albo paracetamol.
- Preparaty zawierające kilka substancji czynnych, np. ibuprofen i pseudoefedrynę.
Wymienione sposoby nie likwidują wirusa wywołującego zapalenie zatok, tylko łagodzą dolegliwości towarzyszące chorobie. To pozwala przetrwać początkowy, najtrudniejszy czas, a później zapalenie w większości ustępuje samoistnie.
Bez wątpienia, jak w każdej chorobie, ważne jest też dobre nawodnienie organizmu, zdrowa dieta, odpoczynek i sen.
Jeśli mimo stosowania wyżej wymienionych leków dolegliwości utrzymują się powyżej 10 dni albo nasilają się po 5 dniach, jest to czas, aby udać się na wizytę do lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ)3. Lekarz zaleci odpowiednią terapię, a w przypadku jej nieskuteczności albo jakichkolwiek wątpliwości pokieruje chorego na konsultację do laryngologa.
Autor: Lekarz Irena M. Wojtowicz
1 Świerczyńska-Krępa M., Świerczyński Z., Mejza F., Zapalenie zatok przynosowych, Medycyna Praktyczna dla Lekarzy, 13.08.2021.
2 Świerczyńska-Krępa M., Świerczyński Z., Mejza F., Zapalenie… op. cit.
3 Świerczyńska-Krępa M., Świerczyński Z., Mejza F., Zapalenie… op. cit.
Bibliografia:
Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M., Zapalenie zatok przynosowych, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 22.01.2018.
